E-ticaret dünyanın her yerinde hız kazanan ticari yaklaşımlardan biri haline geldi. Türkiye’de e-ticaret de son yılların parlayan yıldızları arasında yer alıyor. E-ticaret denildiği zaman genellikle çoğu kişinin aklına sadece online alışveriş geliyor. Ancak e-ticaret, online alışverişten çok daha fazlasına sahip. Aslında e-ticaret kendine has dinamikleri olan bir ekosistem olarak da ifade edilebilir. Peki geçtiğimiz yıllarda Türkiye’de e-ticaret nasıl bir ilerleme kaydetti?
Genel Olarak E-Ticaret
Türkiye başta olmak üzere tüm dünyadaki e-ticaret iki ana şekilde gerçekleşiyor. Bunlardan biri B2C (business-to-customer) olarak adlandırılan iş yerinden müşteriye yapılan satışları içeriyor. Diğeri ise C2C (customer-to-customer) olarak ifade edilen müşteriler arasında gerçekleşen alışverişi temsil ediyor.
B2C ve C2C birbirinden farklı dinamiklere sahip. B2C aslında geleneksel ticaretin online ticaret haline dönüşmesi olarak ifade edilebilir. Bu sistemde e-ticaret sitesi üzerinden veya pazaryeri mağazası aracılığıyla satışlar gerçekleşiyor. Geleneksel ticarette olduğu gibi bir mağaza ve bir müşteri var. Tek fark bu sistemde ürünleri fiziksel olarak görmek mümkün değil.
Diğer yandan özellikle sosyal medya platformlarının artan popülerliği nedeniyle C2C satış türü de son zamanlarda önemli bir artış gösterdi. Instagram mağazaları bu alana iyi bir örnek olarak verilebilir. Genellikle bu sistemde mağaza yerine doğrudan satıcı ile iletişim kuruluyor. Yani satış sürecinde herhangi bir kurumsal varlık bulunmuyor. Satış ve satın alma işlemi iki kişi arasında tamamlanıyor. Farklı pazaryerlerinin alıcıları buluşturması da bu yönteme örnek olarak verilebilir.
Rakamlarla Türkiye’de E-Ticaret
Her ne kadar farklı alışveriş türleri olsa da hem B2C hem de C2C, e-ticaret istatistikleri içinde yer alıyor. Türkiye’de e-ticaret verilerine baktığımız zaman 2019 yılında toplam pazar hacmi 83,1 milyar TL seviyesinde gerçekleşmiş. 2015 yılı ile karşılaştırma yapıldığında 24,7 milyar TL seviyesinden önemli bir büyümeyle 136 milyar TL seviyesine ulaşılmış durumda. Sadece 4 yıl içerisinde e-ticaret Pazar hacmi neredeyse 5 katına çıkmış durumda.
E-ticaret alanı değerlendirilirken genellikle iki alan ele alınıyor. Bunlar perakende sektörü ve perakende dışı sektör olarak ifade edilebilir. 2019 yılı rakamlarına baktığımız zaman perakende dışı e-ticaret 38,2 milyar TL seviyesinde gerçekleşmiş durumda. Diğer yandan perakende alanında ise 44,9 milyar TL gibi bir rakam var.
Türkiye’de e-ticaret alanında en çok tercih edilen sektörler ise giyim ve ayakkabı, ev ve dekorasyon, eğlence ve kültür ve elektronik. Ayrıca pazaryerlerinde gerçekleşen e-ticaret hacmi, toplam e-ticaret hacminin %50’sini oluşturuyor. Bu rakam pazaryerlerinin Türkiye’nin e-ticaret ekosisteminde ne kadar büyük ve önemli bir rol oynadığını gösteriyor.
E-Ticaret Satıcı İstatistikleri
E-ticaret kullanan işletmeler ele alındığında ise Türkiye’de 68.457 işletmenin e-ticaret faaliyetinde bulunduğu görünüyor. Bu işletmeler arasında 57.394 işletmenin ise pazaryeri kaydı var. 5.139 işletme ise pazaryerinin yanı sıra kendi e-ticaret sitesi üzerinden de satış yapmaya devam ediyor.
E-ticaret işletmeleri en yoğun olarak İstanbul’da yer alıyor. 31.647 e-ticaret işletmesine sahip olan İstanbul’u, 6328 işletmeyle Ankara, 4725 işletmeyle İzmir, 2474 işletmeyle Antalya ve 1348 işletmeyle Konya izliyor.
Bunlara ek olarak Türkiye’deki işletmeleri sosyal medya kanallarında da oldukça aktif. E-ticaret işletmelerine özel bir veri olmasa da 3,1 milyon işletmenin 1,7 milyonu Facebook, Instagram, Whatsapp ve Facebook Messenger araçlarını kullanıyor. Bu da işletmelerin online satış ve iletişim yöntemlerini benimsediğini gösteriyor.
Türkiye’de E-Ticaret Alıcı İstatistikleri
Türkiye’de e-ticaret söz konusu olduğunda satıcı istatistikleri kadar alıcı istatistikleri de önemli. Online alışveriş yapma miktarı açısından alışverişlerin %55,5’i Marmara Bölgesinde gerçekleşiyor. Marmara Bölgesini %16,4 ile İç Anadolu Bölgesi ve %12,2 ile Ege Bölgesi takip ediyor.
Ödeme yöntemleri ele alındığında ise kartlı ödeme, kapıda ödeme ve Havale/EFT ile ödeme yöntemleri öne çıkıyor. 2019 yılında 97,5 milyar TL kartlı ödeme işlemi gerçekleşmiş. Kapıda ödeme 8,9 milyar TL seviyesinde olurken havale/EFT ile ödeme ise 29,5 milyar TL seviyesinde gerçekleşmiş durumda.
Kartlı ödemelerde ortalama sepet tutarı 183,04 TL seviyesinde. Diğer yandan kapıda ödeme yönteminde ortalama sepet tutarı 50,71 TL ve havale/EFT ile ödeme yönteminde ortalama sepet tutarı 44,90TL.
Tüm bu veriler Türkiye’de e-ticaret faaliyetlerinin ilerleyen dönemlerde de hız kesmeden devam edeceğini gösteriyor. Satıcıların ve alıcıların online alışveriş yöntemlerini benimsemesi, e-ticaret hacminin artmasına da destek verecek.
